Nông nghiệp hữu cơ là hệ thống sản xuất duy trì tính bền vững của đất, hệ sinh thái và sức khỏe con người. Nông nghiệp hữu cơ liên quan đến môi trường sinh thái, sự đa dạng sinh học và các quy trình được thích nghi với các điều kiện địa phương hơn thay vì sử dụng các các yếu tố đầu vào có tính chất bất lợi. Nông nghiệp hữu cơ bao gồm các hình thức canh tác truyền thống, có sự đổi mới sáng tạo và áp dụng khoa học kỹ thuật nhằm mang lại lợi ích cho môi trường, thúc đẩy các mối quan hệ tương tác và một cuộc sống chất lượng tốt cho tất cả các bên tham gia.
Nội dung chính
Lợi ích của nông nghiệp hữu cơ
Canh tác hữu cơ đang là con đường được nhiều nông dân lựa chọn trong vài năm qua. Hình thức canh tác này mang lại nhiều lợi ích cho cả khách hàng và người sản xuất:
- Giúp duy trì và đảm bảo độ phì nhiêu cho đất, từ đó phát triển nông nghiệp bền vững.
- Giảm sự ô nhiễm nguồn nước, đảm bảo nước ngầm, sông, hồ luôn an toàn với người, cây trồng và vật nuôi.
- Bảo vệ sự sống của các loài động vật hoang dã, đối xử tốt hơn với các loài vật nuôi, giúp duy trì tính đa dạng sinh học cao.
- Hạn chế sử dụng các loại năng lượng đầu vào không có khả năng phục hồi từ bên ngoài.
- Giảm lượng thuốc trừ sâu và phân bón độc hại còn dư.
- Không dùng các loại hoocmon tăng trưởng và chất kháng sinh độc hại.
- Chất lượng sản phẩm tốt, hương vị thơm ngon và tốt cho sức khỏe người tiêu dùng.
Triển vọng
Việt Nam – nước có sản xuất nông nghiệp hữu cơ được IFOAM công nhận. Vào năm 2015, theo số liệu thống kê của IFOAM, , Việt Nam sản xuất được 76.666ha nông nghiệp hữu cơ, ứng với 0,7% diện tích đất nông nghiệp, do 3.816 nông dân sản xuất hữu cơ. Vì là nước nông nghiệp nên Việt Nam có nhiều tiềm năng và lợi thế để phát triển nông nghiệp hữu cơ .
Khí hậu nước ta là khí hậu nhiệt đới gió mùa, có tính chất nóng ẩm, mưa nhiều nên việc sản xuất ra các loại sinh khối phục vụ cho sản xuất nông nghiệp hữu cơ được thực hiện khá nhanh chóng, các quy trình chuyển hóa vật chất diễn ra với tốc độ rất cao, các chất hữu cơ bị phân hủy nhanh chống sau một thời gian và cung cấp các chất khoáng đơn giản cho cây trồng.
Công nghiệp chế biến phân bón khá phong phú. Việt Nam còn có nhiều nguồn tài nguyên nằm dưới lòng đất, chứa hàm lượng các chất khoáng tự nhiên cao. Nước ta có nhiều vùng rừng núi tự nhiên, đa số đều canh tác quảng canh, nên chưa bị ảnh hưởng của ô nhiễm hoá chất, tạo điều kiện để nuôi ong, chăn nuôi và trồng trọt theo nông nghiệp hữu cơ.
Hiện nay, sản xuất nông nghiệp với công nghệ sinh học được ứng dụng rộng rãi, các chế phẩm xử lý ô nhiễm môi trường đất, nước và nhiều chế phẩm vi sinh, thuốc thảo mộc nhằm thay thế thuốc hoá học trong bảo vệ thực vật.
Nước ta có nguồn lao động dồi dào với kinh nghiệm dày dặn.
Dân trí hiện nay càng được nâng cao, đặc biệt trong việc an toàn thực phẩm và ô nhiễm môi trường. Trong thời gian gần đây, các cấp đã quan tâm đến nông nghiệp hữu cơ, có nhiều cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ gia đình, trang trại, nhóm hộ sản xuất sản phẩm hữu cơ.
Thử thách
Bên cạnh đó, Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức đặt ra trong nông nghiệp hữu cơ:
Trong quá trình canh tác hữu cơ, người sản xuất chỉ được phép sử dụng phân bón hữu cơ, và sử dụng biện pháp thủ công hoặc thuốc sinh học trong quá trình chăm sóc nên mất nhiều sức lao động, thời gian và khó thực thi trên quy mô lớn, song khí hậu ở nước ta rất thuận lợi cho sự phát triển nhiều loài sâu bệnh.
Theo nhiều nước sản xuất nông nghiệp hữu cơ đưa ra rằng, bảo vệ thực vật là một thách thức khó khăn trong sản xuất theo phương pháp hữu cơ.
Tác dụng của phân hữu cơ và các chế phẩm sinh học chậm hơn so với nhiều phân bón hóa học nên nguồn khoáng cung cấp cho cây trồng ở giai đoạn đầu khá ít, dễ dẫn đến bùng phát dịch hại và năng suất giảm
Do năng suất không cao, công lao động nhiều nên giá thành sản phẩm từ nông nghiệp hữu cơ thường cao gấp 2-4 lần bình thường, và trong nhiều trường hợp, sản phẩm có thể có một số đốm bệnh, vết sâu ăn trên sản phẩm
Đa số các hộ nông dân sản xuất với quy mô nhỏ, nên khó khăn trong việc tập trung diện tích để cùng sản xuất hữu cơ.
Nhận thức về nông nghiệp hữu cơ của người sản xuất còn hạn chế, nên việc tổ chức sản xuất để đáp ứng quy định nghiêm ngặt của tiêu chuẩn nông nghiệp là một thách thức lớn.
Mức sống của người tiêu dùng Việt Nam còn thấp và nhận thức về nông nghiệp hữu cơ chưa cao, ngoài ra, an toàn thực phẩm đã làm mất lòng tin từ người tiêu dùng, vì vậy, việc sản xuất nông nghiệp hữu cơ để cung cấp thực phẩm cho thị trường nội địa sẽ gặp nhiều khó khăn về vấn đề tiêu thụ.
Chính sách thúc đẩy, hỗ trợ nông nghiệp hữu cơ phát triển ở nước ta còn thiếu và chậm được triển khai. Một số chính sách được ban hành nhưng lúc thực hiện lại gặp nhiều vướng mắc, không khả thi.
Giải pháp
Để thúc đẩy nông nghiệp hữu cơ phát triển, cần:
Điều tra sơ lược về thực trạng sản xuất nông nghiệp hữu cơ phân tích, đánh giá một cách khách quan, toàn diện, dựa trên cơ sở khoa học, thực tiễn về tiềm năng, lợi thế cũng như khó khăn, thách thức đối với phát triển nông nghiệp hữu cơ ở nước ta.
Tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn và thực thi các chính sách, pháp luật đã được ban hành nhằm thúc đẩy phát triển nông nghiệp hữu cơ.
Nghiên cứu khoa học kết hợp với đào tạo, tập huấn và phát triển nguồn nhân lực và khuyến nông về sản xuất nông nghiệp hữu cơ.
Đưa các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ xuất khẩu ra thị trường quốc tế.
Tập trung giải quyết lĩnh vực quản lý Nhà nước, hướng dẫn và thực thi chính sách, pháp luật thúc đẩy phát triển nông nghiệp hữu cơ, đặc biệt là cần khẩn trương xây dựng và ban hành Chiến lược phát triển nông nghiệp hữu cơ.
Thực hiện các chính sách hỗ trợ sản xuất, tạo động lực mạnh mẽ cho các tổ chức, cá nhân tham gia sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm, kể cả các doanh nghiệp sản xuất, cung ứng vật tư đầu vào cho nông nghiệp hữu cơ.
Xem thêm: Nông nghiệp sinh thái- xu hướng nông nghiệp hiện đại cho tương lai
