Nhằm đạt mục tiêu ứng cụng công nghệ cao trong nông nghiệp, đạt 60-70% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp toàn thành phố, Tp. HCM đang dần áp dụng KHCN trong mọi khâu của quá trình sản xuất nông nghiệp, đặc biệt Ứng dụng Khoa học công nghệ cao trong công tác lai tạo – chọn giống.
Trung tâm Công nghệ sinh học Tp. HCM
Trung tâm Công nghệ sinh học TP.HCM là một trong những đơn vị tham gia thực hiện các chương trình trọng điểm của Thành phố và đã triển khai nhiều nội dung nghiên cứu theo hướng ứng dụng công nghệ sinh học vào công tác chọn tạo giống mới thích nghi với điều kiện khí hậu khu vực Nam Bộ, đáp ứng yêu cầu sản xuất và tiêu dùng, góp phần đưa Thành phố trở thành trung tâm giống cây trồng cho vùng Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ.
Một số thành tựu đạt được trong nghiên cứu và đã đưa vào ứng dụng thực tế.
1. Chọn lọc và nhân giống bằng phương pháp invitro cho một số giống hoa, kiểng lá, dược liệu có triển vọng
Trung tâm Công nghệ Sinh học đã thực hiện việc lưu trữ và bảo tồn nguồn gen của nhiều giống rau, kiểng lá, giống hoa và cây dược liệu quý hiếm nhằm khai thác nguồn gen có sẵn một cách hiệu quả để phục vụ cho chương trình tạo giống mới. Đồng thời, trung tâm phát triển sản xuất giống mới trên địa bàn thành phố. Hiện tại, trung tâm đã thu thập được:
- 381 giống lan (bao gồm145 giống lan rừng)
- 166 giống kiểng lá
- 124 giống hoa nền
- 26 giống hoa hồng
- 110 giống cây dược liệu
Sau quá trình nghiên cứu, khảo nghiệm đưa ra kết quả đánh giá tính ưu nhược của giống, Trung tâm đã chọn lọc và đưa ra những giống cây trồng mới có tính thích tốt, năng suất cao và được thị trường ưa chuộng để tiến hành nhân giống hàng loạt bằng phương pháp in vitro.
Hiện nay, Trung tâm đã và đang tiến hành nhân nhanh 21 giống lan Dendrobium, 3 giống lan Hồ điệp, 6 giống lan rừng cà 6 giống cây dược liệu. Đặc biệt, Trung tâm đã ứng dụng hệ thống ngập chìm tạm thời (Temporary immersion system – TIS) trong việc sản xuất số lượng lớn cây giống hoa chuông, hồ điệp. Ứng dụng này không chỉ góp phần tăng hệ số nhân lên gấp 1,5 lần mà còn giúp rút ngắn thời gian nuôi cấy xuống 3-5 lần so với nuôi cấy trên môi trường thạch như thông thường.
Sản lượng cây nuôi cấy mô đạt trên 300.000 cây/năm. Khả năng cung cấp cho thị trường khoảng 80.000 – 100.000 cây/năm.
2. Chọn tạo giống cây trồng có giá trị kinh tế đồng thời có tính thích nghi tốt với điều kiện khí hậu khu vực Nam Bộ
Trung tâm đã triển khai hoạt động nghiên cứu chọn tạo giống hoa lan Dendrobium và nhiều giống cây rau hoa quả như: cà chua bi dưa lưới, ớt ngọt, dưa leo,… để đáp ứng mục tiêu chung của các Chương trình trọng điểm trên địa bàn Thành phố. Những kết quả đạt được cụ thể như sau:
– Chọn tạo giống lan lai Dendrobium: Trung tâm đã được Bộ Nông nghiệp và PTNT cấp bằng bảo hộ 12 dòng lan lai mới (BCH12-4, BCH12-10, BCH12-14, BCH12-15, BCH385-1, BCH385-5, BCH385-6, BCH 424-1, BCH424-3, BCH424-4, BCH424-5, BCH88-1) theo Quyết định số 169/QĐ-TT-VPBH, ngày 27/6/2018; số 236/QĐ-TT-VPBH, ngày 29/7/2019.
Những dòng lan lai tạo này mang nhiều ưu điểm vượt trội so với các giống thương mại về nhiều mặt như: ít bị nhiễm sâu bệnh, khả năng ra hoa, chiều dài phát hoa, số lượng hoa và đặc biệt thời gian hoa nở kéo dài.
Trong năm 2018-2019, từ 12 giống lan lai tạo được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thân cấp bằng bảo hộ Trung tâm đã cung cấp trên 20.000 cây cấy mô để phục vụ xây dựng mô hình sản xuất lan Dendrobium gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới.
– Chọn tạo giống dưa lưới: Sau khi tuyển chọn được 15 dòng dưa lưới đạt độ thuần trên 90% về một số tính trạng chính như mật độ lưới, dạng quả, khối lượng quả, độ giòn, độ ngọt, Trung tâm đã lai tạo 05 tổ hợp dưa lưới lai F1 có triển vọng. Trong đó nổi bật với tổ hợp lai BC231 có năng suất tương đương đối chứng (đạt từ 30 – 35 tấn/ha).Giống dưa lưới lai này giữ được bộ lá khỏe, sinh trưởng ổn định đến cuối vụ nhờ khả năng kháng bệnh vượt trội: bệnh do virus gây ra, bệnh phấn trắng và chết dây.
– Chọn tạo giống cà chua bi: 9 dòng cà chua bi thuần cho phẩm chất trái tương đương với giống đối chứng (HT144) được trung tâm tuyển chọn. Đồng thời tạo được 3 tổ hợp lai F1 có khả năng sinh trưởng phát triển bình thường trong điều kiện nhà màng. Những giống mới này có nhiều ưu điểm vượt trội như: chịu được nhiệt độ từ 35-45oC, khả năng kháng bệnh xoăn lá do virus, bệnh héo xanh do vi khuẩn và bệnh vàng lá. Năng suất cá thể đạt từ 1,7 – 1,8 kg/cây, độ brix đạt từ 6,1- 7,8 thích hợp cho ăn tươi và chế biến salad.
– Chọn tạo giống ớt ngọt chịu nhiệt: Trung tâm đã sàng lọc được 37 cá thể thế hệ F5-F7 có nhiều đặc điểm tốt phù hợp với yêu cầu tuyển chọn giống như: kích thước quả, hình dạng quả, màu sắc vỏ quả và có khả năng kháng bệnh.
– Chọn tạo giống dưa leo đơn tính cái: Từ năm 2018, Trung tâm đã thu thập và gieo trồng 30 dòng/giống dưa leo có nguồn gốc từ Hà Lan, Israel, Nga, Việt Nam. Dựa trên các đặc điểm hình thái khác nhau như: màu vỏ quả, chiều dài quả, khối lượng đã chọn được 1.011 cá thể ở thế hệ F3-F4.
3. Nghiên cứu ứng dụng chỉ thị sinh học phân tử trong đánh giá đa dạng di truyền và xác định độ thuần
Trung tâm Công nghệ Sinh học Tp.HCM đã thực hiện những nghiên cứu sau đây: Ứng dụng chỉ thị sinh học phân tử để tạo ra giống hoa lan kháng virus bằng công nghệ chuyển gen RNAi; tạo dòng thuần ớt ngọt bằng kỹ thuật nuôi cấy đơn bội; tạo giống dưa leo kháng virus bằng công nghệ chỉnh sửa gen; chọn dòng đinh lăng có hàm lượng saponin cao bằng chỉ thị phân tử. Trung tâm đã được một số kết quả tiêu biểu như sau:
- Thiết lập được quy trình chuyển gen cho hoa lan (Dendrobium, Mokara)
- Tạo được dòng lan DendrobiumSonia có khả năng kháng virus trong điều kiện in vitro
- Nuôi cấy thành công bao phấn ớt ngọt
- Hoàn thiện được quy trình phân tích di truyền đinh lăng bằng chỉ thị phân tử ISSR.
Trung tâm đã thiết lập cơ sở dữ liệu trình tự DNA của các đoạn DNA barcode. Đồng thời phân tích, đánh giá sự đa dạng nguồn gen của 41 loài lan rừng Việt Nam dựa trên bộ sưu tập hoa lan hiện có nhằm đánh giá sự đa dạng nguồn gen phục vụ công tác bảo tồn và lai tạo giống. Kết quả phân tích di truyền cho thấy mức độ phân biệt loài của các vùng barcode theo thứ tự từ thấp đến cao là rbcL<matK< ITS<ITS+matK.
Ngoài ra, ứng dụng chỉ thị phân tử SSR, SNP để xác định độ thuần các dòng dưa lưới và cà chua bi được chọn lọc tại Trung tâm, bước đầu đã sàng lọc được một số SSR, SNP đặc trưng trên 10 dòng dưa lưới và 9 dòng cà chua bi được chọn lọc có tiềm năng sử dụng trong lai tạo nhằm tổ hợp nhiều tính trạng tốt.
4. Đẩy nhanh ứng ứng dụng công nghệ cao trong chọn tạo giống cây trồng
Ở khu vực phía Nam, Thành phố Hồ Chí Minh được ưu tiên phát triển thành trung tâm giống sản xuất, cung cấp giống chủ lực. Trung tâm Công nghệ sinh học TP.HCM đã xây dựng kế hoạch đầu tư nghiên cứu tạo giống mới trên các đối tượng chủ lực là rau, hoa, cây kiểng bám sát mục tiêu của các chương trình trọng điểm của Thành phố, nhằm khai thác tốt tiềm năng sẵn có (trang thiết bị, nhân lực,..). Trung tâm phấn đấu đến năm 2020 sẽ cung cấp 6-10 dòng lan lai, 1-2 dòng hoa chuông đột biến, 1-2 giống dưa lưới lai F1, 01-2 giống cà chua bi F1; hoàn thiện 2-3 quy trình công nghệ tạo giống hoa, kiểng lá mới bằng phương pháp chiếu xạ gây đột biến, chuyển gen và lai hữu tính.
Để đạt được các chỉ tiêu đề ra, những giải pháp mà Trung tâm Công nghệ sinh học TP.HCM cần phải có như sau:
- Chú trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thông qua việc cử cán bộ tham gia khóa học nâng cao trình độ chuyên môn về công nghệ cao, công nghệ sinh học.
- Khuyến khích cán bộ trẻ đề xuất các đề tài nghiên cứu về nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.
- Tập trung khai thác các trang thiết bị, máy móc phục vụ cho các nghiên cứu công nghệ cao.
Nguồn: http://www.hcmbiotech.com.vn/
