Nội dung chính
7 loại giá thể phổ biến cho người chơi lan
Một trong những yếu tố đặc biệt quan trọng và được đông đảo cộng đồng người chơi lan luôn quan tâm đó là Giá thể trồng lan. Mỗi khi bạn định mua hoặc trồng một giống lan mới, thường thì điều đầu tiên bạn nghĩ đến là sẽ trồng chúng trên loại giá thể nào.
Dưới đây mình xin list ra 7 loại giá thể phổ biến cho người chơi lan để các bạn cùng tham khảo nha.
1. Vỏ thông
Trong 7 loại giá thể phổ biến cho người chơi lan, loại giá thể đầu tiên phải kể đến đó là Vỏ thông. Khi chơi lan, nghĩ đến giá thể trồng lan, thì không ai không biết đến Vỏ thông.
Vỏ thông là loại vỏ cây điển hình trong chơi lan, tuy nhiên cũng không phải là loại vỏ duy nhất, ngoài vỏ thông chúng ta có thể sử dụng vỏ cây nhãn, vỏ cây vải già.
Vỏ thông có nhiều loại kích thước, từ thô cho tới tinh, từ vỏ thông trong nước đến vỏ thông nhập khẩu, giá thì cũng giao động từ khoảng 10 – 50 ngày một kg)
Vỏ thông có tính sát khuẩn cao do trong vỏ thông có chứa Resin, lâu mục, không đóng rêu, ít có mầm bệnh các loại nấm hại.
Cách xử lý vỏ thông trước khi trồng lan
Ngâm nước 3-10 ngày cho no nước, sau đó ngâm nước vôi trong hoặc Physan 20 hoặc Benkona trong thời gian 30 phút, rửa lại bằng nước trong và sử dụng.
Vỏ thông cũng là 1 loại giá thể giữ muối khoáng, vì thế hàng tháng bạn nên xối thật nhiều nước để rửa giá thể cho trôi bớt muối đi. Biểu hiện của giò lan bị thừa muối là lá và đầu lá bị vàng và khô cháy (khá giống lá già và khá giống kiểu bệnh Thán Thư).
Chọn kích cỡ vỏ thông phù hợp với từng loại lan
Vỏ thông kích cỡ 0.5 – 1.0cm: Phù hợp cho Giả Hạc (Phi điệp Tím), Đùi Gà, Kèn, Trầm, Lan Hài
Vỏ thông kích cỡ 2.0cm: Phù hợp cho Dendro, Kiều (Thủy Tiên)
Vỏ thông kích cỡ trên 3.0cm: Phù hợp cho các loài Lan Hải Yến, Ngọc điểm (Đai Châu), Sóc, Cảm Báo…
Khi mua vỏ thông chúng ta nên chọn loại đã được xử lý, rửa mặn và đã được xay, chà bớt các góc cạnh.
2. Dớn – giá thể số 1 trồng lan
Trong 7 loại giá thể phổ biến cho người chơi lan cũng không thể không nhắc tới Dớn, bởi cũng chả ai chơi Lan mà lại không biết đến và không sử dụng dớn.
Thực tế, có khá nhiều loại Dớn khác nhau, ở bài viết này tôi đề cặp đến: Dớn từ cây dương xỉ, Dớn từ cây ổ phụng (ổ rồng), và Dớn trắng Chi lê và rêu rừng
Dớn từ cây dương xỉ
DỚN ĐÁ: Loại dớn này mỗi cây thường cam 1.5m, đường kính tầm 40-50cm, nặng tầm 5kgg, thường rất bền từ 4-6 năm. Rễ dớn đã bện chắt vào nhau, rất khít, cứng và khá nặng. Chúng thường có màu đen, giữ ẩm không quá tốt. Dớn đá có thể để nguyên trụ gắn lan, hoặc có thể xẻ nhỏ; có thể băm vụn trồng chậu. Dớn đá phù hợp với các loài lan có giả hành, địa lan, hoặc lan hài.
DỚN CÙ LẦN: Dớn cù lần là loài thân giả, cao khoảng 1-2m, bộ rễ ít và chủ yếu tập trung ở gốc. Thân gỗ chỉ là thân giả, có thể tách thành từng múi to bằng ngón tay. Điểm đặc trưng của Dớn cù làn là trên thân có rất nhiều lông tơ. Dớn Cù lần phù hợp cho băm nhỏ trộn với vỏ thông (dưới 1cm) để trồng Lan hài hoặc địa lan, hoặc dùng đắp tã giữ ẩm cho Lan mới ghép trên gỗ lũa. Dớn cù lần có độ bền khoảng 3-4 năm.
DỚN SỢI (hay còn gọi là dớn vàng, dớn nâu): Loài dớn này có kích thước khá gần giống với Dớn từ cây dương xỉ. Dớn sợi có bộ rễ đan xen nhau, mềm mại nhưng không quá chặt như dớn dương xỉ. Khả năng thoát nước và giữ ẩm của dớn sợi ở mức độ vừa phải, độ bền cũng khoảng 3-4 năm. Dớn sợi thường dùng xẻ bảng, cưa khúc, thái hoặc băm vụn trộn với các giá thể khác hoặc cũng có thể để nguyên cây rồi cấy Lan lên tạo thành một tác phẩm lớn.
Dớn là loại giá thể được đánh giá là tuyệt với nhất và chúng đặc biệt phù hợp cho các loài Lan đa thân như Cattleya, Dendro, Cymbidium – Địa Lan, Oncidium – Vũ Nữ, Maxillaria, Lycaste, Bulbophyllum – Lan Lọng, Laelia (Nữ hoàng các loài lan), Epidendrum – Trúc Lan, Pleurothallidinae cho tới các chi lan như mấy con rết bé xíu Dichaea hoặc lan Hài – Paphiopedilum…
Các xử lý Dớn trước khi trồng
- Bước 1: Rửa thật sạch với nước lã. Rũ sạch đất, cát, lá và vỏ cây tạp. Sạch tới mức nước giặt trong veo luôn thì tốt nhất.
- Bước 2: Ngâm nước vôi hoặc nước vôi trong với thời gian 2 tiếng tới 2 ngày. Mục đích chính là trung hòa axit, diệt cỏ dại, côn trùng gây hại như cuốn chiếu, sâu đất, kiến, mối, rết, ốc và sên, tiêu diệt các loại nấm khuẩn. Hoặc bạn có thể ngâm Physan 20 nồng độ 2ml/1lít nước 1-24 tiếng. Hoặc ngâm Benkona nồng độ 2ml/1 lít nước.
- Bước 3: Rửa lại với thật nhiều nước lã, rửa trôi hết nước vôi đi.
- Bước 4: Ghép lan lên hoặc cho vào chậu hoặc làm tã đắp lên giò lan.
Một số các nhà vườn lớn thường chọn giải pháp luộc dớn với nước sôi trong 20-30 phút cũng cho hiệu quả tương tự.
Dớn từ Ổ phụng (quạ), Ổ rồng:
Dớn từ cây ổ phụng, ổ quạ, ổ rồng (tùy địa phương) còn được gọi là dớn xốp. Đặc trưng nổi bật của loại dớn này là khả năng giữ nước rất tốt, thường dùng để trồng lan con, ươm keiki, làm chất đắp ủ khi trồng lan trên gỗ lũa. Tuy nhiên cũng có điểm hạn chế là có thể gây úng rễ, và có thể bị nấm bệnh.
Dớn trắng chile và rêu rừng
Đây là loại giá thể dùng để trồng lan ra chai mô hoặc gieo hạt, dùng để ươm keiki và trồng lan trong nhà kính, đặc biệt là lan Hồ Điệp. Cũng thường thấy người chơi lan dùng để làm tã cho lan mới ghép trên gỗ và lũa.
Độ bền chỉ từ 2-3 năm, giữa nước cực cao, giá thành khá mắc. Bạn phải cân nhắc thật kỹ trước khi dùng giá thể này cho lan rừng.
Cách xử lý cũng giống như Dớn Dương Xỉ.
3. Than củi
Than củi cũng thường được người chơi Lan sử dụng bởi nó có sẵn ở bất kỳ đâu, có độ bền khá cao, ít bị nhiễm bệnh. Than củi có thể để nguyên dạng cục hoặc giã nhỏ.
Tuy nhiên, than củi giữ ẩm rất kém, trong than cũng có nhiều muối có thể làm hư bộ lá, và nhìn chung là cây phát triển chậm. Do đó, thực tế thì chúng ta không nên sử dụng Than củi làm giá thể trồng lan.
Nhưng nếu bạn thấy tiện dùng thì bạn lưu ý cần ngâm than trong nước cho tới khi chúng chìm xuống thì hãy xử dụng.
4. Xơ dừa
Xơ dừa thường được dùng làm giá thể trồng lan, bởi chúng giữ ẩm tốt, dễ kiếm, dễ xử lý. Tuy nhiên xơ dừa lại dễ bít chậu gây ra úng rễ cũng như thiếu không khí cho bộ rễ lan.
Nếu không phải là xơ dừa đã xử lý thì bạn cần phải đập cho nát, ngâm nước vài ngày để rửa sạch muối (nên ngâm rửa muối trong 5 ngày, mỗi lần gạn bỏ nước 2 lần), hoặc ngâm nước vôi trong. Đặc biệt xơ dừa cũng hay được sử dụng để ủ gốc cây khi trồng lan trên gỗ lũa.
Độ bền của xơ dừa thường từ 2-3 năm.
5. Vỏ lạc (vỏ đậu phộng), vỏ cà phê, trấu, mùn cưa
Vỏ lạc rất giàu đạm, bạn chỉ cần ngâm 1 lần nước vôi sau đó rửa sạch là dùng được. Độ thoát nước tốt, độ bền 2-3 năm.
Vỏ cà phê om, trấu om (đốt thành than mà cháy không hoàn toàn) chỉ cần rửa bằng nước sạch là dùng được. Độ thoát nước kém dễ làm thối rễ lan.
Mùn cưa gỗ vú sữa, nhãn, vải, dẻ… độ bền 2 năm (nhanh mục). Xử lý ngâm nước vôi sau đó rửa sạch là dùng được.
Các loại giá thể này thường dùng cho lan hài, các loại lan con và ươm keiki.
6. Đá núi lửa, viên đất nung…
Giá thể trồng lan từ bọt núi lửa có rất nhiều khoáng chất tự nhiên sẵn có khi được phối trộn theo đúng tỷ lệ sẽ có tác dụng giữ ẩm tốt, là môi trường thuận lợi cho bộ rễ các loài lan phát triển khỏe mà không cần dùng quá nhiều phân thuốc.
Tham khảo Blog Trồng hoa lan trên bọt đá núi lửa
7. Gỗ lũa
Về cơ bản gỗ lũa thường có hình dàng đẹp, dễ kiếm, thoáng cho bộ rễ hoa lan, nhưng giữ nước rất kém. Nên tạo nhiều lỗ hốc để vừa dễ ghép, vừa tạo nơi trữ nước ẩm.
Một trong những yêu cầu của gỗ lũa là phải có độ bền cao. Do đó nên chọn các loại gỗ như Vú sữa, gỗ nhãn – vải, dẻ, sao dầu, bằng lăng… không nên chọn các loại gỗ có độ bền kém như Mít, xoài, cà phê… cũng không nên chọn các loại có tinh dầu như thông, cây gió bầu…
Gỗ lũa được hình thành từ phần gốc, rễ, các mấu của thân cây già đã chết từ lâu, nên thường có hình dáng lạ, đẹp, và thường có độ bền rất cao, hạn chế mối mọt.
Dưới đây là một số Ưu – nhược điểm của việc sử dụng Gỗ lũa trồng lan.
Vậy ưu và khuyết điểm của lũa dùng làm giá thể ghép lan là gì?
Ưu điểm của gỗ lũa trồng lan:
- Gỗ lũa rất bền, chịu được tác động của thời tiết và thời gian.
- Hình dáng lạ, đẹp mắt, tự nhiên, ghép lan sẽ rất đẹp và nghệ thuật.
- Rất phù hợp cho các loài Lan đơn thân ví dụ Ngọc điểm, đai châu, Vanda, Sóc, Hải Yến, Hỏa Hoàng, Mỹ Ung, Uyên ương… những loài Lan đơn thân thường ưa gắn cố định trọn đời với một loại giá thể, và gỗ lũa là lựa chọn lý tưởng cho chúng.
- Hạn chế sự sống ký sinh của các loại nấm (nấm trắng, nấm hạt cải) và cũng ít bị các loại ốc sên, các loại thân mềm nhòm ngó đến.
- Ít bị đọng muối như các loại giá thể trồng lan khác.
Nhược điểm của gỗ lũa trồng lan:
- Cồng kềnh và nặng: do đó khó có thể giao đi xa hoặc nếu có phí vận chuyển cũng khá cao
- Giá thường cao
- Do giữ nước kém nên yêu cầu phải tưới nước nhiều. Nên lắp đặt sẵn một hệ thống tưới phun sương tự động cho giàn lan lũa.
- Sử dụng nhiều phân hơn, có thể cần lượng phân gấp 3-6 lần so với lượng phân cho lan trồng trong chậu. Lưu ý, Phân dê hoặc phân tan chậm, phân nén nên được sử dụng.
Một số lưu ý khi ghép Lan trên gỗ lũa
- Tạo độ ẩm cho vườn gỗ lũa: Đặt gỗ quanh khu vực nhiều nước, hoặc lắp đặt hệ thống tưới phun sương giữ ẩm cho chúng, mỗi ngày đặt chế độ tưới tự động 2-3 lần.
- Dùng vải mềm quấn quanh gốc khi mới ghép, hoặc đắp thêm các loại mùn, vỏ cây giúp giữ ẩm, tăng khả năng phát triển rễ non và khả năng này mầm.
- Làm giàn kiên cố đảm bảo giữ được sức nặng của gỗ
- Gắn và gia cố thật chắc chắn thân Lan lên vỏ gỗ.
Tất cả những điều bạn cần biết khi chăm sóc hoa lan
Hướng dẫn xử lý gỗ lũa trước khi trồng lan
- Bước 1: Có cục lũa (mua, xin, lụm – nhặt, đổi)….
- Bước 2: Dùng bàn chải sắt chải thật sạch đất cát, rêu (bàn chải sắt khoảng 20 ngàn 1 cái hoặc dùng máy). Nếu loại gỗ lũa làm bạn không yên tâm rằng lan bám lên được thì lên khò lửa hoặc thui cháy xém lớp bên ngoài đi. Dùng vòi nước áp suất cao phun thật kỹ.
- Bước 3: Ngâm nước cho cục lũa ngậm no nước và trong quá trình ngâm, bạn nên thay nước 5-10 lần để nó thôi hết muối chát hoặc chất đắng, chua, cay ra. Ngâm 7-15 ngày. Nếu lũa to quá ngâm không được thì xối nhiêu nước và đắp chăn ướt cho nó hút no nước.
- Bước 4: Ngâm nước vôi ít nhất 30 phút hoặc rửa bằng nước vôi hoặc nước vôi trong. Bạn cũng có thể dùng Physan 20 hoặc Benkona thay thế nước vôi.
- Bước 5: Rửa lại bằng nước sạch với thật nhiều nước. Rồi để ráo nước cỡ một vài tiếng.
- Bước 6: Làm móc (móc thật chắc, to để tránh bị bửa móc, dây thép hoặc dây đồng cứng là tốt nhất. Nếu cục lũa to quá bạn nên đổ bê tông tạo đế thật chắc chắn.
- Bước 7: Cố định lan vào lũa, treo lên giàn hoặc đặt lên khay, chăm sóc và thưởng thức.
Sau đó khoan lỗ đóng đũa để lấy chỗ cố định cây lan. Hoặc bạn lấy ống hút hoặc ống nhựa trắng nhỏ 4mm bọc vào cây đinh thép và đóng vào. Hoặc khoan lỗ xuyên qua để cột dây cố định lan. Cách đơn giản nhất là lấy dây Nilon bó lan vào cục lũa.
Ngày nay, một số cơ sở – nhà vườn đã kết hợp các vật chất đơn tạo thành hỗn hợp giá thể phù hợp hơn, tiện dụng hơn cho người trồng lan và sản phẩm thường được gọi là Giá thể trồng lan trộn sẵn.
Ngoài giá thể thì yếu tố tưới nước – tạo môi trường mát ẩm cho Lan cũng rất quan trọng. Mời các bạn tham khảo video giới thiệu tưới phun sương cho giàn lan
Trên đây là 7 loại giá thể trồng lan khác nhau, vậy nếu chúng ta trộn chúng lại với nhau thì sao nhỉ?
