Tại Hội nghị tổng kết 20 năm thực hiện Nghị quyết 26-NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đưa ra một định hướng chiến lược mang tính bước ngoặt: nông nghiệp Việt Nam không chỉ là “trụ đỡ” của nền kinh tế mà phải vươn lên đảm nhận vai trò “tiên phong”, dẫn dắt sự phát triển chung. Đây là một tầm nhìn mới, đặt ra yêu cầu cao hơn cho ngành nông nghiệp trong bối cảnh hội nhập và biến đổi không ngừng.
Trong hai thập kỷ qua, nông nghiệp Việt Nam đã đạt được những thành tựu vượt bậc, đóng góp quan trọng vào ổn định kinh tế vĩ mô và an sinh xã hội. Theo báo cáo, tăng trưởng GDP nông nghiệp bình quân đạt 2,76%/năm. Đặc biệt, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đã tăng ấn tượng 5,76 lần, từ 12,1 tỷ USD vào năm 2008 lên 53,22 tỷ USD vào năm 2022. Chương trình xây dựng nông thôn mới đã mang lại những thay đổi sâu rộng, giúp tỷ lệ hộ nghèo ở nông thôn giảm mạnh từ 22% (năm 2008) xuống chỉ còn 3,2% (năm 2022). Thu nhập bình quân đầu người tại khu vực nông thôn cũng tăng 3,8 lần, từ 10,2 triệu đồng/người/năm lên 38,8 triệu đồng/người/năm trong cùng giai đoạn.
Những con số này minh chứng cho vai trò không thể phủ nhận của nông nghiệp trong việc đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, tạo sinh kế cho hàng triệu nông dân và là bệ phóng cho các ngành kinh tế khác. Tuy nhiên, Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, hạn chế kéo dài, cản trở sự phát triển bền vững của ngành. Đó là sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún, thiếu liên kết chặt chẽ trong chuỗi giá trị. Năng suất, chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh của nông sản còn chưa cao. Việc ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo còn hạn chế, trong khi hạ tầng nông nghiệp nhiều nơi vẫn chưa đồng bộ. Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu, dịch bệnh, và biến động thị trường toàn cầu tiếp tục là những thách thức lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của một bộ phận nông dân.
Để hiện thực hóa vai trò “tiên phong”, Thủ tướng yêu cầu nông nghiệp phải chuyển đổi mạnh mẽ sang mô hình tăng trưởng xanh, tuần hoàn, giảm phát thải carbon, và đặc biệt là phát triển nông nghiệp đa giá trị. Điều này đồng nghĩa với việc không chỉ tập trung vào sản lượng mà còn phải tích hợp nông nghiệp với công nghiệp, dịch vụ, du lịch, văn hóa, tạo ra nhiều giá trị gia tăng hơn cho sản phẩm và nâng cao thu nhập cho nông dân.
Các giải pháp trọng tâm được Thủ tướng nhấn mạnh bao gồm đẩy mạnh chuyển đổi số trong nông nghiệp; ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; phát triển nông nghiệp sinh thái, hiện đại và bền vững. Đồng thời, cần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nông nghiệp, phát triển nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu gắn với quá trình đô thị hóa. Việc huy động đa dạng các nguồn lực, bao gồm cả đầu tư công và hợp tác công tư (PPP), cùng với việc xây dựng thể chế, chính sách phù hợp, cũng là những yếu tố then chốt để đạt được mục tiêu.
Hướng tới năm 2030, ngành nông nghiệp Việt Nam đã đặt ra những mục tiêu cụ thể đầy tham vọng. Tốc độ tăng GDP nông lâm thủy sản bình quân dự kiến đạt 2,5-3%/năm, với năng suất lao động tăng 5,5-6%/năm. Kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản được kỳ vọng sẽ chạm mốc 60-62 tỷ USD. Về mặt xã hội, tỷ trọng lao động nông nghiệp trong tổng lao động xã hội sẽ giảm xuống dưới 20%, và tỷ lệ hộ nghèo đa chiều khu vực nông thôn giảm bình quân 1-1,5%/năm. Đặc biệt, trên 90% số xã và trên 50% số huyện sẽ đạt chuẩn nông thôn mới, thể hiện sự phát triển đồng bộ và toàn diện của khu vực nông thôn.
Việc Thủ tướng định vị lại vai trò của nông nghiệp từ “trụ đỡ” sang “tiên phong” không chỉ là một sự thay đổi về ngôn ngữ mà còn là một cuộc cách mạng về tư duy và chiến lược. Trong bối cảnh thị trường toàn cầu ngày càng chú trọng đến các sản phẩm nông nghiệp xanh, hữu cơ, bền vững, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng, đây là cơ hội vàng để nông sản Việt Nam nâng cao vị thế, giá trị và khả năng cạnh tranh. Các yêu cầu về giảm phát thải carbon, nông nghiệp tuần hoàn cũng phù hợp với xu thế chung của thế giới, mở ra cánh cửa tiếp cận các thị trường khó tính và thu hút đầu tư xanh.
Tuy nhiên, để hiện thực hóa tầm nhìn này, nông dân và doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải đối mặt với không ít thách thức. Đó là nguồn vốn đầu tư ban đầu cho công nghệ cao, khả năng thích ứng với các tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe, và sự cần thiết phải thay đổi tư duy sản xuất truyền thống sang hướng kinh tế nông nghiệp đa giá trị. Sự liên kết giữa nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp và nông dân cần được thắt chặt hơn nữa để tạo ra một hệ sinh thái nông nghiệp hiệu quả, bền vững và thực sự tiên phong.
Nguồn: Báo Chính phủ, [https://baochinhphu.vn/nong-nghiep-khong-chi-la-tru-do-ma-can-the-hien-vai-tro-tien-phong-cua-nen-kinh-te-102250924140317226.htm
