Bệnh lem lép hạt lúa là tên gọi chung cho hiện tượng hạt lúa bị lửng hoặc lép, bên trong rất ít gạo hoặc lép thì bên trong hoàn toàn không có gạo. Khi hạt lúa bị lửng và lép, có thể kèm theo triệu chứng đổi màu vỏ hạt lúa và hạt gạo tùy theo tác nhân gây ra. Bà con đnag muốn tìm hiểu rõ hơn nữa về cách phòng trừ bệnh, bà con đừng vội bỏ qua bài viết dưới đây của Agri.vn nhé!
Nội dung chính
Phân loại bệnh lem lép
-
Lép trắng
Là hiện tượng mà hạt lép màu trắng khi mới trỗ ra. Nguyên nhân chính của lép trắng là do không được hình thành tế bào mẹ hạt phấn, vỏ trấu không được silic hóa và không hình thành chất diệp lục. Nên khi lúa trỗ thấy các hạt lép màu trắng, thực tế là hoa đó không được hình thành đầy đủ.
-
Lép xanh
Là hiện tượng do 2 nguyên nhân, trỗ ra đã lép sẵn do sự cố trong quá trình hoàn thành hạt phấn, tuy vỏ trấu đã hình thành chất diệp lục, nhưng không hoàn thiện hoa. Nên khi trỗ ra vẫn thấy màu xanh. Hoặc gặp điều kiện bất lợi hoa không thụ phấn, thụ tinh được và hạt không được hình thành.
-
Lép đen
Là hiện tượng mà hạt lép có màu đen, nâu đen, do các tác nhân bên ngoài như vi khuẩn, nấm bệnh và cả nhện gié. Bệnh đen lép hạt có thể do nhiều loại nấm bệnh, vi khuẩn khác nhau gây nên.
Lem lép hạt lúa gây thiệt hại rất lớn về năng suất, có thể lên tới trên 70% năng suất. Thực tế 1 khóm lúa có từ 5 – 7 dảnh, thậm chí 10 – 15 dảnh hoặc cao hơn. Mỗi bông có từ 200 – 350 hạt, trọng lượng trung bình của 1000 hạt các giống lúa thuần > 20 gram, lúa lai > 25 gram.
Nếu mỗi khóm lúa có 7 bông, mỗi bông lúa có 200 hạt chắc thì năng suất lúa lai có thể đạt hơn 14 tấn/ha, lúa thuần có thể đạt hơn 11 tấn/ha. Song trên thực tế chỉ đạt tối đa khoảng 2/3 năng suất đó.
Tác nhân gây bệnh lem lép hạt
Do nhện gié: Thường sống trong các bẹ lá lúa khi mật số cao chúng có thể bò lên trên bông lúa chích hút các gié lúa đang phát triển, những bông lúa bị hại thường mọc thẳng đứng và phần lớn số hạt đều bị lép.
Do vi khuẩn Pseudomonas glumae (tên mới Bukhoderia glumae): Làm thối đen hạt hoặc gây vết bệnh trên vỏ hạt.
Do nấm là chủ yếu: Bipolaris oryzae, Alternaria padwickii, Fusarium sp, Phoma sp, Curvularia lunata, Microdochium oryzae, Pyricularia oryzae, Sarocladium oryzae, Septoria sp, Ustilagonoides virens, Tilletia barclayana.
Sự phát sinh và tác hại của bệnh lem lép
Thời kỳ cây lúa dễ mẫn cảm với bệnh là từ giai đoạn trổ bông đến chín sữa và rơi vào những tháng có nhiệt độ thấp với độ ẩm không khí cao, lượng mưa lớn và số ngày mưa nhiều.
Biện pháp thủ công phòng trừ bệnh lem lép hạt
-
Về giống
Gieo cấy hạt giống ít mang mầm bệnh hoặc dùng giống lúa có xác nhận tuyệt đối, không lấy giống ở chân ruộng vụ trước bị lem lép nặng để gieo sạ lại. Trước khi ngâm, ủ, phơi khô, rê sạch để loại bỏ những hạt lép lửng, biến màu.
-
Thời vụ
Gieo cấy lúa vào thời kỳ phù hợp sao cho khi lúa trổ không trùng với thời kỳ mưa gió nhều, khi lúa có đòng và trổ không để ruộng bị khô hạn.
-
Phân bón
Bón phân đầy đủ và cân đối tuỳ theo giống, điều kiện đất đai và mùa vụ của từng vùng. Có thể áp dụng phương pháp bón phân theo màu lá lúa dựa vào bảng so màu hoặc bón phân đón đòng theo kỹ thuật “Không ngày, Không số”.
-
Sâu bệnh
Phòng trừ tốt các loại sâu bệnh phát sinh vào giai đoạn đòng và trổ là sẽ giảm bệnh lem lép hạt.
-
Cỏ dại
Cỏ dại là nơi ký sinh của nhiều nấm gây bệnh trên lá và hạt lúa. Cần phòng trừ cỏ trong ruộng cũng như trên bờ ruộng.
Mong rằng qua nội dung bài viết này, bà con nông dân sẽ nắm rõ hơn thông tin liên quan đến bệnh lem lép hạt lúa và có phương hướng điều trị, phòng ngừa cho phù hợp. Cảm ơn bà con nông dân đã quan tâm theo dõi bài viết!
