Tại diễn đàn về sầu riêng, doanh nghiệp đề nghị các cơ quan quản lý kiểm soát, giám sát chặt chẽ hơn nữa việc cấp, quản lý mã số vùng trồng, đảm bảo công bằng cho các doanh nghiệp có tâm với ngành sầu riêng.
Ngày 11.9, tại TP.Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk) diễn ra diễn đàn “Nhận diện thực trạng liên kết tiêu thụ, xuất khẩu sầu riêng 2023 và giải pháp phát triển hiệu quả, bền vững ngành hàng sầu riêng Việt Nam”.
Loạn giá, bẻ cọc gây hại cho nhau
Tại diễn đàn này, một thực trạng không nên tồn tại được nêu ra và bắt buộc phải chấn chỉnh ngay đó là sự bát nháo trong sản xuất, chế biến, tiêu thụ sầu riêng. Theo đó, tình trạng tranh mua, tranh bán, bẻ cọc, bỏ hợp đồng, phá vỡ chuỗi liên kết đang diễn ra ở các vùng trồng sầu riêng, nhất là ở Tây Nguyên.
Ông Lê Anh Trung – Giám đốc đối ngoại Tập đoàn Vạn Hòa cho biết, thương lái, “cò” sầu riêng vào vườn chốt, đẩy giá gây khó khăn cho những doanh nghiệp có đối tác xuất khẩu. Không chỉ việc giá cả nhiễu loạn, ông Trung cho rằng còn có tình trạng phân chia thị trường, doanh nghiệp này xã này, doanh nghiệp xã kia chia nhau khi thu mua sầu riêng.
Ông Nguyễn Hữu Chiến – Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Tân Lập Đông (H.Krông Búk, Đắk Lắk) tỏ ra bức xúc về công tác quản lý mã số vùng trồng sầu riêng. Ông Chiến cho rằng, một số đơn vị đứng chủ mã số vùng trồng nhưng chưa mua được sản phẩm từ mã số. Ngược lại, từ các mã vùng trồng này, một số đơn vị vẫn làm thủ tục xuất khẩu bình thường.
Bên cạnh đó, những mã số vùng trồng được làm chuẩn như nhật ký ghi chép, theo dõi, giám sát sinh vật gây hại… thì giá bán cũng ngang bằng, thậm chí thấp hơn những đơn vị khác. Tại diễn đàn, ông Chiến đề nghị các cơ quan quản lý kiểm soát, giám sát chặt chẽ hơn nữa việc cấp, quản lý mã số vùng trồng, đảm bảo công bằng cho các doanh nghiệp có tâm với ngành sầu riêng.
Chấn chỉnh ra sao?
Tiếp thu ý kiến của các đại biểu tại diễn đàn, bà Nguyễn Thị Mai Hiên, Phó vụ trưởng Vụ Pháp chế Bộ NN & PTNT, cho biết sẽ tổng hợp để trình Bộ về quy chế mã số vùng trồng và những quy tắc điều chỉnh hành vi phù hợp nhất trong ngành hàng sầu riêng.
Bà Hiên cho biết “Bộ NN & PTNT đang chỉ đạo rất quyết liệt để tham mưu trình cấp thẩm quyền ban hành nghị định về mã số vùng trồng. Song hành với đó, sẽ có các quy chế về hành vi, chế tài xử phạt về việc mua bán, vi phạm mã số vùng trồng”.
Ông Lê Minh Hoan – Bộ trưởng Bộ NN & PTNT cho biết, diễn đàn lần này là dịp để các bên đóng góp ý kiến, giúp Bộ NN-PTNT có những định hướng, giải pháp đúng đắn để phát triển ngành sầu riêng Việt Nam.
Bộ trưởng cho rằng ngành hàng sầu riêng của Việt Nam có nhiều tiềm năng, lợi thế nhưng cũng đang đối diện không ít thách thức. Trong bối cảnh giá sầu riêng tăng cao, các thách thức nhiều nhất đặt ra là kiểm soát mã vùng trồng, giá cả sản phẩm và diện tích trồng sầu riêng.
“Muốn ngành hàng sầu riêng phát triển phải bắt đầu từ sản xuất chứ không phải là từ khâu tiêu thụ. Chúng ta phải nhận thức rõ, phát triển bền vững ở đây không phải là cây sầu riêng bền vững mà là con người tham gia vào chuỗi ngành hàng sầu riêng bền vững. Doanh nghiệp phải đắp nền với nông dân từ lúc đưa cây giống vào trồng, chứ không chờ đến lúc quả chín trên cây”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh.
Ông Vũ Đức Côn – Phó giám đốc Sở NN & PTNT cho biết, hiện diện tích sầu riêng được trồng tại 12/15 huyện của Đắk Lắk, với diện tích hơn 28.000 ha, tăng hơn 6.000 ha so với cuối năm 2022, sản lượng ước khoảng 200.000 tấn. Ông cho rằng sầu riêng Đắk Lắk bán chủ yếu bằng hình thức quả tươi, tỷ trọng chế biến thấp. Do đó, phát triển ngành hàng sầu riêng cần tập trung vào chuỗi chế biến sâu.
Cũng theo ông Côn, hiện diện tích trồng xen sầu riêng của Đắk Lắk chưa được chấp nhận cấp mã số vùng trồng. “Chúng tôi sẽ kiến nghị Bộ NN & PTNT nghiên cứu, đánh giá việc trồng xen sầu riêng với cây trồng khác, tạo cơ sở đàm phán với Trung Quốc để chấp thuận cấp mã vùng trồng cho hình thức canh tác này. Bằng không, sẽ rất gay go cho sầu riêng trồng xen”, ông Côn cho biết.
