Khi nhu cầu trồng cây và canh tác nông nghiệp để đáp ứng nhu cầu thị trường ngày một tăng cao, thì tình trạng con người phụ thuộc vào đất trở thành sức ép đối với môi trường. Bởi nhu cầu sử dụng phân bón tăng lên và nhu cầu bảo vệ cây trồng khỏi cỏ dại, sâu bệnh và các yếu tố khác trong quá trình canh tác. Để giải quyết vấn đề này thì đặt ra câu hỏi lớn cho phương án nền nông nghiệp không dùng đất.
Nội dung chính
Sức ép của nền nông nghiệp truyền thống, nền nông nghiệp dựa trên đất đến canh tác và môi trường
Để đáp ứng nhu cầu của người nông dân, các sản phẩm hóa chất nông nghiệp (phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật,….) đã được sản xuất và sử dụng rộng rãi. Những chi phí trong canh tác nông nghiệp gia tăng cùng với những ảnh hưởng của biến đổi khí hậu tác động tiêu cực đến nông nghiệp, cũng như cho môi trường.
Sự ra đời của nền nông nghiệp không dùng đất.
Những thách thức đối với ngành nông nghiệp dựa trên đất đã dẫn đến việc phát minh ra nông nghiệp không có đất. Trồng thủy canh hay trồng trên giá thể khác là những phương pháp trồng trọt mà không cần dùng đến đất. Trong nông nghiệp không có đất, cây trồng được trồng trong các dung dịch dinh dưỡng (thủy canh) hay trồng trên những loại giá thể khác mà không trên trên mặt đất (trồng cây trên giá thể). Cây sẽ được trồng trong nhà màng, nhà lưới hay ngoài cánh đồng mà không sử dụng đến lớp vỏ trái đất (lớp đất). Phương pháp trồng cây không dùng đất có thể trồng trong nhà hay nhà màng, nhà lưới giúp giảm nguy cơ sâu bệnh hại và ảnh hưởng của điều kiện thời tiết thay đổi thất thường.
Cho dù ctrồng cây bằng phương pháp nào, thì tất cả cây trồng đều cần các chất dinh dưỡng thiết yếu để sinh trưởng, phát triển, đơm hoa kết trái. Cây trồng đòi hỏi một môi trường phát triển bộ rễ của chúng và hấp thụ chất dinh dưỡng để lớn. Đó có thể là đất, hoặc các loại vật liệu trồng trọt khác, chỉ cần vật liệu đó cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cho cây trồng hấp thụ thông qua bộ rễ và phải thoáng khí để rễ thở.
Phát triển nền nông nghiệp không dùng đất
Nông nghiệp không dùng đất là một phương pháp trồng cây trong các giá thể (môi trường) như: nước (thủy canh) hay sử dụng đơn lẻ hoặc phối trộn các loại vật liệu xơ dừa, trấu hun, sỏi nhẹ và nhiều loại vật liệu khác sao cho phù hợp với từng loại cây trồng.
Agri sẽ giới thiệu cho các bạn về 2 phương pháp canh tác được áp dụng hiện nay:
- Phương pháp thủy canh
- Phương pháp trồng cây bằng giá thể (không trồng cây lên mặt đất)
Phương pháp thủy canh
Phương pháp thủy canh là phương pháp sử dụng nước có chứa khoáng chất để nuôi cây. Thành phần của các khoáng chất này phụ thuộc vào cây trồng đang canh tác. Lý tưởng nhất là các dung dịch khoáng chứa các cation và anion thiết yếu, cụ thể là magiê, canxi, kali, sunfat và nitrat.
Có nhiều phương pháp thủy canh khác nhau như: thủy canh tĩnh, thủy canh hồi lưu, khí canh,… Bên cạnh đó có nhiều loại giá thể để lựa chọn như xơ dừa , đá trân châu, vỏ cây, đất sét nung,…
Phương pháp trồng cây bằng giá thể (không trồng cây trực tiếp lên mặt đất)
Phương pháp này thường được sử dụng trong nhà màng, nhà lưới hay áp dụng cho vườn nhà, trên sân thượng. Phương pháp này thường được kết hợp với hệ thống tưới thông minh tiết kiệm, chủ yếu là phương pháp tưới nhỏ giọt. Cùng tùy vào từng loại cây trồng và từng điều kiện môi trường trồng khác nhau mà giá thể được điều chỉnh cho phù hợp. Giá thể phải tơi xốp, thoáng khí và giàu dinh dưỡng. Agri sẽ đưa ra cho bạn một số giá thể được sử dụng hiện nay:
Giá thể trồng rau tại vườn nhà
Nguyên liệu để làm giá thể trồng rau tại nhà thường là: Phân bò, trấu tươi, sơ dừa, nấm Trichoderma, vôi bột nông nghiệp, bánh dầu. Các loại phải được ủ hay xử lý trước khi trồng cây. Phân bò đã ủ, trấu, sơ dừa trộn lại là thành “đất” trồng rau sẽ có dinh dưỡng cao, rẻ hơn đất mua và đặc biệt là có trọng lượng nhẹ. Lượng giá thể để trồng rau ăn lá chỉ 5-7cm, cây ăn trái leo giàn 10-12cm (Chậu cho bầu, bí mướp từ 150l là phù hợp). Trong quá trình trồng, tưới phân cá hoặc bánh dầu, dịch chuối hoặc phân ủ từ thực phẩm thừa ở nhà bếp.
Giá thể trồng phục vụ sản xuất, kinh doanh trong nhà màng, nhà lưới hay nhà kính
Đối với giá thể trồng cây trong nhà màng, nhà lưới hay nhà kính để kinh doanh sản xuất phải được kiểm nghiệm và có kết quả kỹ lưỡng từ cơ quan chuyên môn. Từ đó, người nông dân hay nông trại áp dụng trên vườn của mình để đạt kết quả tốt, cây trồng phát triển tốt, năng suất cao, chất lượng sản phẩm cao.
Tùy vào mỗi loại cây trồng mà giá thể được sử dụng khác nhau, dựa trên kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm mà người trồng chọn lựa giá thể phù hợp với loại cây trồng canh tác. Cây được trồng trong bầu, trên luống hay máng trồng.
Giá thể sử dụng cho canh tác dưa lưới trong nhà màng
Giá thể được sử dụng là mụn xơ dừa phối trộn với phân hữu cơ (phân trùn quế, phân hữu cơ hoai mục,…) với tỷ lệ 70% mụn xơ dừa + 20% phân hữu cơ + 10% tro trấu. Mụn xơ dừa, trước khi trồng cần phải xử lý tanin. Giá thể phải đảm bảo độ sạch (không nhiễm sâu bệnh hại, vi sinh vật, cỏ dại), độ thông thoáng, không ép chặt và đồng thời cung cấp dinh dưỡng cho cây.
Giá thể sử dụng cho canh tác cà chua trong nhà màng
Sử dụng túi trồng cây 2 lớp (trong đen, ngoài trắng), kích thước 18x36cm. Giá thể gồm mụn dừa 70% (ngâm xả liên tục 7-10 ngày), trấu hun 10% (đổ đống, xả nước), phân trùn quế 20%. Trộn hỗn hợp rồi cho vào túi đóng bầu.
Ưu điểm của nông nghiệp không có đất
Giảm ô nhiễm môi trường do không sử dụng các hóa chất độc hại để tăng năng suất cây trồng và phun thuốc trừ sâu để diệt cỏ dại và sâu bệnh trên đồng ruộng.
Nông nghiệp không dùng đất là giải pháp lý tưởng trong các khu đô thị – nơi không gian quá hạn chế cho các khu vườn.
Năng suất từ canh tác không dùng đất cao hơn đáng kể do kết quả của các hoạt động thâm canh và khả năng sản xuất liên tục quanh năm.
Sản phẩm an toàn cho người sử dụng, tăng giá trị sử dụng trên 1 đơn vị diện tích.
Phân bón được cung cấp đúng tỉ lệ và được dẫn theo hệ thống tưới giúp cây trồng dễ hấp thu. Tăng hiệu quả sử dụng phân bón.
Tạo được sản phẩm đạt an toàn, có độ tin cậy cao đối với người tiêu dùng. Giúp tăng khả năng thâm nhập thị trường, tăng hiệu quả cạnh tranh.
Phương pháp canh tác không dùng đất mang lại hiệu quả cao, cây trồng ít bị sâu bệnh năng suẩt tăng, chất lượng nông sản tăng. Đồng thời giảm thiếu ảnh hưởng xấu đến môi trường và hạn chế sử dụng các loại phân thuốc không thân thiện môi trường. Tuy nhiên, phương pháp này có chi phí đầu tư cao và cần có trình độ chuyên môn để thực hiện. Nhưng phương pháp này đặt ra một kỳ vọng mới cho người nông dân, cũng như cho nông nghiệp nước nhà.
