Cây phát triển không tốt, chậm lớn hay nhiều vấn đề khác không phải do sâu bệnh hại hay côn trùng gây ra, đôi khi là do cây không đủ dinh dưỡng. Căn bệnh thiếu dinh dưỡng trên cây trồng thường được biểu hiện như sự thay đổi màu và hình dạng lá một cách bất thường. Vậy làm thế nào để biết rằng cây đang bị thiếu yếu tố dinh dưỡng nào, cùng Agri tìm hiểu vấn đề này nhé!
Nội dung chính
Kiểm tra cây trồng khi phát hiện những biểu hiện bất thường
Khi thấy những hiện tượng bất thường trên cây trồng cần xác định xem cây đang bị côn trùng, sâu bệnh tấn công hay do vấn đề về dinh dưỡng. Ví dụ các biểu hiện trên các loại cây trồng phổ biến:
Các loại sâu bệnh cây trồng trong nhà
Thời tiết và môi trường không phù hợp (đất ẩm ướt thoát nước kém, thời tiết không thuận lợi,..) làm chậm sự phát triển của cây, bộ rễ kém phát triển và còn ảnh hưởng đến sự ra hoa, đậu quả của cây.
Quá nhiều phân bón có thể dẫn đến tình trạng cây bị ngộ độc phân bón. Cây trồng như bị cháy sém, héo rủ và vàng cả cây nhanh chóng, ngay cả khi đất ướt. Sau 1-2 ngày sau khi bón phân, cây xuất hiện tình trạng này là dấu hiệu của việc bón phân quá liều lượng cần cho cây.
Tình trạng thiếu dinh dưỡng trên cây được biểu hiện khác nhau tùy vào cây đang thiếu yếu tố dinh dưỡng nào.
Những chất dinh dưỡng mà thực vật cần để sinh trưởng và phát triển
Cây trồng đòi hỏi một hỗn hợp các chất dinh dưỡng (đa lượng, trung lượng và vi lượng) để luôn khỏe mạnh và phát triển tốt.
- Dinh dưỡng đa lượng: các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây với số lượng tương đối lớn được gọi là các chất dinh dưỡng đa lượng. Các chất dinh dưỡng đa lượng cho thực vật bao gồm: nitơ (N), kali (K) và phốt pho(P).
- Dinh dưỡng trung lượng: là nhóm các chất dinh dưỡng mà thực vật cần vừa phải. Dinh dưỡng trung lượng bao gồm: canxi (Ca), lưu huỳnh (S) và magie (Mg).
- Dinh dưỡng vi lượng: là các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của cây nhưng với số lượng nhỏ hơn rất nhiều. Những vi chất dinh dưỡng này bao gồm: boron, đồng, sắt, mangan, molypden và kẽm.
Để bổ sung chất dinh dưỡng đa, trung , vi lượng đặc biệt là Humic bằng phân bò ủ hoai để bồi dưỡng, cải tạo độ phì nhiêu cho đất, bạn có thể tham khảo thêm loại: Phân bò Úc ủ hoai vi sinh cao cấp OCT Tropical
Làm thế nào để thực vật nhận được chất dinh dưỡng?
Tất cả các chất dinh dưỡng được thực hiện thông qua rễ. Nước chuyển các chất dinh dưỡng từ đất vào rễ cây . Vì vậy, một yêu cầu của dinh dưỡng thực vật đầy đủ là nước.
Yêu cầu thứ hai là độ pH thích hợp cho cây được trồng. Mỗi cây thích một phạm vi pH cụ thể để có thể để có thể hấp thụ chất dinh dưỡng. Nếu độ pH quá chua hoặc kiềm không phù hợp với giống cây trồng đó, cây sẽ không thể lấy chất dinh dưỡng cho dù dinh dưỡng trong có thể giàu đến mức nào. Khi cây không thích nghi, chịu đựng được dẫn đến sinh trưởng kém và chết.
Biểu hiện của bệnh thiếu dinh dưỡng trên cây trồng
Với mỗi chất khác nhau, cây bị thiếu có biểu hiện khác nhau, điển hình như sau:
Thiếu các nguyên tố đa lượng – Biểu hiện của bệnh thiếu dinh dưỡng trên cây
Thiếu đạm:
Cây sinh trưởng kém. Lá non màu xanh nhạt và mỏng hơn, còn các lá già chuyển sang màu vàng và rụng sớm. Khi thiếu đạm kích thước lá nhỏ đi.
Đạm (N) cần được cung cấp lượng lớn vì đạm cần trong tất cả quá trình phát triển của cây, thành phần cấu tạo chủ yếu của protein thực vật và diệp lục tố. Cây thực hiện quang hợp nhờ các chất diệp lục để tạo ra đường và Oxi. Do đó, khi thiếu đạm lá sẽ có màu vàng do thiếu diệp lục, đồng thời sự tăng trưởng sẽ bị chững lại làm cho cây chậm lớn, phát triển kém, và không có sự tăng trưởng mới (chồi non, lá non,..)
Nguồn cung cấp Đạm cho cây trồng
Nguồn đạm chủ yếu là sulphate ammonia, urea, calcium nitrate, calcium ammonium nitrate, sodium nitrate, potassium nitrate, ammonium phosphate. Nguồn đạm có thể được thêm vào phân bón thông qua chế độ thành phần thức ăn để nuôi gia súc như cỏ VO6, bắp non,…
Thiếu lân:
Lá nhỏ có thể có màu đỏ tím, lúc đầu xuất hiện ở một phần lá thường là ở đầu lá và có thể bị cháy. Sau đó lan ra cả lá và rụng , còn các lá già trở nên gần như đen. Sản lượng trái giảm.
Giống như Nitrogen, Phosphorus cũng liên quan đến quá trình phát triển của cây, và là thành phần của nhân tế bào, phosphorus cần thiết trong quá trình tăng trưởng rễ cây, quá trình nảy mầm của hạt giống. Điểm khác biệt giữa N và P là P ảnh hưởng đến sự trưởng thành của cây, sự tạo thành và chín của quả trong khi N ảnh hưởng mạnh ở cơ quan dinh dưỡng (gồm rễ, thân, lá).
Trong thực tế bón thêm P có thể ngăn bớt sự tăng trưởng quá mức ở các cơ quan dinh dưỡng do thừa N. Thiếu P cây ngừng tăng trưởng hay tăng trưởng yếu nhưng lá vẫn xanh nhiều hơn vàng. Hoa hồng thiếu lân thường xuất hiện những vệt tím thẫm dưới lá làm lá rụng sớm, khi đó cây sẽ yếu và ngừng tăng trưởng. Bắp cải và bông cải thiếu lân thường có những đốm tím trên lá.
Cần lưu ý rằng hiện tượng này có thể do nguyên nhân khác như ảnh hưởng của thời tiết lạnh chứ không hoàn toàn là do thiếu lân. Triệu chứng thiếu lân có thể được khắc phục bằng cách bón khoảng một nắm tay superphosphate/m2 diện tích vườn. Superphosphate là dạng lân được sử dụng rộng rãi nhất.
Nguồn cung cấp lân cho cây trồng
Những dạng lân tan hoàn toàn trong nước gồm mono-ammonium phosphate, di-ammonium phosphate, potassium phosphate. Bột xương cung cấp lân nhưng đó là dạng lân chậm tan. Phân gia cầm chứa lượng lân hợp lý.
Thiếu Kali (K):
Thường biểu hiện trên những lá già. Trên lá sẽ xuất hiện những vệt cháy xém bắt đầu từ chóp lá và dọc 2 bên rìa lá (mép lá trở nên nâu cơ quắt lại) ahy gọi là cháy lá . Bên cạnh đó, cây có bộ rễ yếu ớt, cành nhánh yếu dễ gãy, khô dần và chết nếu thiếu nhiều. Thiếu K trong thời gian ra quả sẽ làm quả rụng nhiều, mất năng suất.
Kali ảnh hưởng đến sự kiểm soát nước trong quá trình thoát hơi nước của thực vật, hoạt động như chất xúc tác trong các quá trình thành lập hoặc dự trữ tinh bột, protein… Khi thiếu K cây xảy ra những biểu hiện trên sẽ dẫn đến hiệu ứng dây chuyền là cây không thể hấp thu đủ nước để bù đắp lượng nước thoát hơi qua lá gây mất kiểm soát.
Nguồn cung cấp Kali cho cây trồng
Nguồn Kali thương mại dùng để cung cấp cho cây trồng chủ yếu là KCl. Vì hàm lượng K cao và giá thành rẻ. Tuy nhiên tại những vùng đất có hàm lượng clor cao thì KCl dễ dẫn đến hiện tượng ngộ độc clor. Hiện tượng này đôi khi thấy rõ ở cây hoa hồng và một số loại rau khi sử dung KCl lượng cao. Sử dụng Potassium Sulphate không dẫn đến hiện tượng này. Nitrate potassium là nguồn cung cấp K rất tốt và có những thuận lợi vì cùng lúc cung cấp cả lượng N dễ tan.
Dạng Kali tự nhiên có trong các loại mùn hữu cơ, phân bò, phân dê, ngựa, trâu, cừu và nhất là phân gia cầm, tuy nhiên những nguyên liệu này không được để dưới mưa quá lâu vì K có thể bị rửa trôi dễ dàng.
Nếu đất trồng có độ acid cao thì K có thể trở thành dạng không tan làm cây không hấp thu được, khi đó có thể dẫn đến hiện tượng thiếu K. Có thể khắc phục hiện tượng này bằng cách thêm vôi để tăng lựơng K dễ tan. Cần lưu ý rằng K dễ tan dễ rửa trôi trong thời gian mưa nhiều và ngập nước, vì thế ở những vùng nhiệt đới với lượng mưa cao người ta thường bón nhiều K.
Tìm hiểu thêm: Chế phẩm dịch chuối Humic hữu cơ hàm lượng kali gấp đôi và được ủ dưới men vi sinh đặc biệt
Thiếu các nguyên tố trung lượng – Biểu hiện của bệnh thiếu dinh dưỡng trên cây trồng
Thiếu Lưu huỳnh (S): thường biểu hiện ở những lá non đầu cành, đầu ngọn và ở những chồi non. Lá non bị mất màu xanh chuyển sang màu vàng sáng hoặc trắng xanh. Lá mỏng, gân và phiến lá đều mất màu. mép lá bị xoắn, uốn cong và dễ bị rách từ ngoài rìa vào.
Thiếu Canxi (Ca): thường biểu hiện ở những lá trưởng thành. Lá bị vàng dần từ mép vào giữa. Lá chỉ còn một vùng lá xanh tối dọc theo hai bên gân chính. Đôi khi, lá bị vàng không theo nguyên tác mà thành những vệt không đồng đều xuất hiện rải rác trên lá.
Thiếu Magie (Mg): Những biểu hiện sẽ xuất hiện trên những lá trưởng thành trước tiên. Các vệt màu vàng ôliu xuất hiện ở dọc gân chính và gân bên của lá. Thiếu nhiều Mg, các vệt vàng này chuyển sang màu đồng thau, gân chính và gân phụ có màu xanh nổi bật trên nền lá vàng giống hình xương cá.
Thiếu các nguyên tố vi lượng – Biểu hiện của bệnh thiếu dinh dưỡng trên cây
Thiếu Kẽm (Zn):
Dấu hiệu xuất hiện trên lá non ở đầu ngọn thân và cành. Kích thước lá nhỏ hơn kích bình thường, bị cong và biến dạng. Khi thiếu Zn, diệp lục trong lá bị mất một phần làm cho cho lá xuất hiện màu vàng sáng dọc gân chính hay trên toàn bộ lá.
Khắc phục triệu chứng thiếu Zn bằng cách bón zinc sulphate vào đất.
Thiếu Boron (B) :
Khi thiếu Bo, ngọn chồi hay chồi non bị teo dần và chết. Lá non hay chồi ngọn bị biến dạng cong queo, dài ra bà dày lên. Bên cạnh đó, thân và rễ kém phát triển.
Khắc phục triệu chứng thiếu B bằng cách thêm sodium borate hoặc borax nhưng phải cẩn thận khi sử dụng vì mặc dù borax có thể là yếu tố điều hòa và hỗ trợ cho việc hấp thụ N, nó có thể trở thành thuốc diệt cỏ nếu tích tụ một lượng quá lớn.
Đối với cây chanh cỡ trung bình không nên sử dụng quá 1 muỗng borax, lượng borax này nên được hòa tan với nước và tưới xuống đất vùng tán lá. Thực hiện cách này 12 tháng 1 lần
Thiếu Đồng (Cu):
Tăng trưởng chậm lại. Lá có thể bị cong hoặc rụng. Thân cây cũng cong và rũ xuống. t=Thiếu đồng dẫn đến hiện tượng chết rễ non, đôi khi cháy bìa lá cùng với hiện tượng tạo nhiều mầm nhưng không mạnh, hiện tượng tiết nhựa, xì mủ cây cũng xảy ra.
Khắc phục bằng cách bón copper sulphat hoặc phun copper oxychloride.
Thiếu Mangan (Mn):
Các triệu chứng thiếu mangan, thường trông giống như thiếu sắt, xuất hiện dưới dạng chlorosis giữa (lá vàng có gân xanh) trên lá non, và đôi khi tan, các đốm chìm xuất hiện ở các khu vực chloric giữa các tĩnh mạch. Tăng trưởng thực vật cũng có thể bị giảm và còi cọc.
Thiếu mangan có thể xảy ra khi độ pH của môi trường trồng trọt vượt quá 6,5, vì nó bị trói và không có sẵn để hấp thu. Sự thiếu hụt cũng có thể xảy ra do tỷ lệ bón phân thấp, sử dụng phân bón thông thường (thường làm giảm hàm lượng vi chất dinh dưỡng), rửa trôi quá mức hoặc áp dụng quá nhiều tẩm sắt chelate.
Thực hiện việc acid hóa đất sẽ cải thiện tình trạng hoặc sử dụng manganese sulphate dạng dễ tan để bón vào đất
Thiếu Molypden (Mo):
Lá già có màu vàng, tán lá còn lại chuyển sang màu xanh nhạt. Lá có thể trở nên hẹp và biến dạng. Thiếu Mo lá bị xoắn và rụng cuống. Trong giai đoạn cây non, lá bông cải và bắp cải cuộn lại vào trong với những đốm nhỏ. Những cây dạng bụi thiếu Mo thường sẽ bị chết rễ non.
Khi đất quá chua (độ acid cao, pH thấo) sẽ cản trở cây trồng hấp thụ Mo hay khi bón phân có hàm lượng N và P cao.
Khắc phục tình trạng thiếu Mo bằng cách phun sodium molypdate với liều lượng 1 muỗng canh hòa tan với 4.5 lít nước
Thiếu Kẽm (Zn): Màu vàng giữa các tĩnh mạch tăng trưởng mới. Lá cuối có thể tạo thành một bong hoa. Triệu chứng thiếu Zn đôi khi xảy ra ở cây thuộc họ cam chanh làm xuất hiện những đốm vàng trên lá Có thể khắc phục triệu chứng thiếu Zn bằng cách bón zinc sulphate vào đất.
Khắc phục triệu chứng thiếu Zn bằng cách bón zinc sulphate vào đất.
Trên thực tế các loại cây thường thiếu nhiều hơn một chất và bao gồm cả các nguyên tố trung lẫn vi lượng. Những nguyên tố này sẽ dễ dàng được hấp thu qua phân bón lỏng sẽ bổ sung tốt cho cây trồng thiếu dinh dưỡng trung vi lượng như: phân bón vi lượng EDTA, dinh dưỡng S-Amin,…
Bổ sung phân bón hiệu quả giảm thiểu căn bệnh thiếu dinh dưỡng cho cây trồng
Bên trên là vài triệu chứng thiếu dinh dưỡng được quan sát và đúc kết. Để chẩn đoán triệu chứng thiếu dinh dưỡng rất khó và phức tạp vì thực tế cây có thể thiếu nhiều hơn một nguyên tố hoặc có thể xảy ra hiện tượng thiếu một nguyên tố và có mặt một nguyên tố gây độc. Cũng có khả năng trong đất có đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây nhưng cây không thể hấp thu được bởi vì chúng không tan do đất quá acid hay quá kiềm hoặc quá thừa nguyên tố khác.
Tuy nhiên đừng lo lắng quá về triệu chứng thiếu dinh dưỡng. Và chú ý không sử dụng lượng phân quá mức hoặc không cần thiết. Đôi khi cây có biều hiện không phát triển chỉ vì đang trong giai đọan nghỉ ngơi của nó, hoặc do các yếu tố vật lý của đất, nước quá nhiều hay quá ít. Cũng có khi cây đang trong tình trạng nguy hại rễ do quá thừa lượng phân trong đất.
Xem thêm:
- Công dụng của phân bò cho đất và cây trồng
- Độ pH của đất là gì và tầm quan trọng của pH đối với cây trồng
