Năm ngoái, Trung Quốc công bố trồng được 67.000 ha thanh long, sản lượng 1,6 triệu tấn, nhiều hơn Việt Nam cả về diện tích và sản lượng. Nước này sau đó cho nông dân tăng thêm diện tích, đa dạng sản phẩm và hỗ trợ kỹ thuật để đạt năng suất cao.
Theo People’s Daily, gần đây nông dân tại Từ Hi, Ninh Ba, tỉnh Chiết Giang phía đông Trung Quốc, liên tục làm việc thâu đêm để thụ phấn nhân tạo cho thanh long, đảm bảo một vụ thu hoạch thành công. Tại đây, nông dân vùng này cũng đẩy mạnh diện tích hơn so với trước. Điều này khiến giá thanh long ruột đỏ ở Nam Ninh đang có giá thấp hơn so với thanh long Việt.
Khảo sát của Produce Report cho thấy tháng 7 – 8 là cao điểm mùa cung cấp thanh long. Tại Quảng Tây – nơi sản xuất thanh long lớn nhất Trung Quốc – giá đã xuống thấp kỷ lục. Thanh long ruột đỏ tại một khu chợ ở thủ phủ Nam Ninh có giá bán lẻ khoảng 7 nhân dân tệ (23.000 đồng/kg), trong khi thanh long ruột trắng từ Việt Nam có giá khoảng 9 nhân dân tệ (30.000 đồng/kg).
Ngoài Nam Ninh, trên các điểm bán hàng khắp Trung Quốc, thanh long cũng tràn ngập các chợ và giá đa phần rẻ hơn hàng Việt. Ngoài trồng thanh long ruột đỏ, nông dân nước này cũng đang nghiên cứu trồng loại màu vàng để có lợi nhuận tốt vì giá bán là 36 nhân dân tệ (120.000 đồng)/kg.
Sự tăng vọt của thanh long trồng trong nước là nguyên nhân khiến Trung Quốc giảm nhập khẩu từ Việt Nam. Theo dữ liệu từ Hải quan Trung Quốc, khối lượng nhập khẩu thanh long (Việt Nam chiếm 99,9%) trong nửa đầu năm nay đạt 206.000 tấn với giá trị 1,37 tỷ nhân dân tệ (187 triệu USD), giảm lần lượt 50,4% và 42,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là mức thấp nhất trong gần một thập kỷ.
Giám đốc một doanh nghiệp xuất khẩu thanh long ở Bình Thuận cho biết, hàng Việt đang ngày càng lép vế ở thị trường Trung Quốc. Năm nay, hoạt động xuất khẩu thanh long Việt Nam èo uột. Trước đây, thanh long luôn là sản phẩm dẫn đầu về sản lượng và giá trị xuất khẩu của ngành rau quả Việt Nam với kim ngạch đạt trên 1 tỷ USD. Nhưng từ 2022 đến nay, kim ngạch xuất khẩu sản phẩm này liên tục lao dốc.
Số liệu từ Hải quan Việt Nam cho thấy tháng 8, xuất khẩu thanh long đạt 40,6 triệu USD, giảm 20,5% so với cùng kỳ năm ngoái và giảm 34% so với tháng 7. Lũy kế 8 tháng, xuất khẩu thanh long đạt 442 triệu USD, giảm 4,4% so với cùng kỳ 2022. Cả hai sản phẩm thanh long ruột trắng và đỏ đều sụt giảm mạnh ở thị trường Trung Quốc. 8 tháng, xuất khẩu thanh long ruột đỏ sang Trung Quốc giảm tới 36,5%, sang Mỹ giảm 39%.
Ông Đặng Phúc Nguyên – Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho rằng trong số top 5 các loại trái cây xuất khẩu dẫn đầu, thanh long là sản phẩm đang bị ảnh hưởng bởi thị trường Trung Quốc. Nếu 5 năm trước, Việt Nam là nguồn cung chủ yếu cho Trung Quốc và Thái Lan, gần đây các nước này xác định đây là cây trồng chính, đang tập trung phát triển thành cây chủ lực. Do đó, khi hàng trong nước dồi dào, hàng nhập khẩu từ Việt Nam sẽ bị lép vế nếu chất lượng không quá vượt trội.
Cũng theo ông Nguyên, Trung Quốc, Mexico đang áp dụng công nghệ thắp đèn để thanh long cho thu hoạch quanh năm. Là hàng nội địa, có ưu thế về vị trí địa lý, chi phí logistics thấp hơn nhiều so với Việt Nam nên thanh long từ các nước này đã chiếm lĩnh thị trường Trung Quốc, Mỹ, EU, thu hẹp thị phần của thanh long Việt Nam.
Ấn Độ trước đây chiếm 8 – 10% kim ngạch xuất khẩu thanh long Việt Nam, cũng đang phát triển mạnh diện tích và đã trồng được 50.000 ha trái cây này. “Các vùng trồng thanh long gia tăng ở nhiều khu vực trên thế giới. Họ nghiên cứu thêm những giống thanh long có chất lượng cao, đây là áp lực rất lớn với thanh long Việt Nam”, ông Nguyên nói.
Ông Nguyên đánh giá, ngành thanh long Việt Nam đối mặt với thách thức từ vùng trồng trọt và công nghệ bảo quản chế biến. Việc nông dân đang lạm dụng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, dùng không đúng liều lượng khiến sản phẩm sau khi thu hoạch vẫn có dư lượng vượt mức quy định, không đáp ứng quy định an toàn về thực phẩm của một số nước nhập khẩu.
