Rầy nâu hại lúa là vấn đề nan giải mà nhiều bà con nông dân đang gặp phải. Rầy nâu có tên tiếng Anh là Brown backed rice plant hopper, là một loại côn trùng chích hút, truyền bệnh virus gây hại ở lúa. Cả trưởng thành và rầy non đều tập trung ở phần gốc thân cây lúa để hút nhựa, nếu mật số cao có thể gây hiện tượng “cháy rầy”. Để tìm hiểu rõ hơn về rầy nâu hại lúa, bà con đừng vội lướt qua nội dung bài viết này nhé!
Nội dung chính
Đặc điểm của rầy nâu
Tên khoa học: Nilaparvata lugens Stal.
Họ: Delphacidae
Bộ: Homoptera
Đặc điểm hình thái
Trứng: đẻ thành từng ổ từ 5-12 quả nằm sát nhau, có dạng giống quả chuối tiêu, trứng mới đẻ có màu trong suốt, khi sắp nở thành màu vàng và có hai điểm mắt đỏ.
Rầy non: Có 5 tuổi, thân hình tròn. Lúc mới nở có màu xám trắng, sang tuổi 2-3 trở lên có màu nâu vàng. Chúng rất linh hoạt.
Rầy nâu trưởng thành: Có 2 dạng cánh là cánh dài và cánh ngắn, con đực nhỏ hơn con cái.
Vòng đời của Rầy nâu
Vòng đời của rầy nâu là 25-30 ngày, trong đó trứng: 6-8 ngày, ấu trùng 12-15 ngày, rầy trưởng thành là 4-5 ngày.
Ban ngày rầy trưởng thành ít hoạt động trên lá lúa, chiều tối bò lên phía trên thân và lá lúa.
Sự xuất hiện rầy dạng cánh dài và cánh ngắn phụ thuộc vào điều kiện nhiệt độ, độ ẩm và dinh dưỡng.
Khi nhiệt độ thấp, ẩm độ cao, thức ăn phong phú thì xuất hiện dạng cánh ngắn nhiều.
Nhiệt độ cao, ẩm độ thấp, thức ăn không thích hợp thì xuất hiện dạng cánh dài nhiều.
Nếu môi trường bình thường sẽ xuất hiện cánh dài với tỉ lệ đực cái là 1:1, còn trong điều kiện môi trường thuận lợi thì xuất hiện rầy cánh ngắn với tỉ lệ đực cái là 1:3.
Ở miền Nam rầy có thể gây hại liên tục các vụ lúa, còn ở phía Bắc cháy rầy thường sảy ra vào tháng 5 (vụ xuân) và cuối tháng 9 đầu tháng 10 (vụ mùa).
Đặc điểm gây hại
Con trưởng thành và rầy non đều hút nhựa cây từ dảnh và lá lúa.
Rầy nâu xâm nhập vào ruộng lúa ngay từ khi mới cấy và hại cả trên mạ.
Lúa thời kỳ đẻ nhánh: Khi bị nhiễm bệnh thì hình thành các vết màu nâu đậm, nếu bị hại nặng thì làm cho cây vàng còi cọc, khô héo và chết.
Lúa thời kỳ làm đòng, trỗ bông: Khi mật độ rầy tấn công cao sẽ làm cây khô héo, hạt và bông lép đen một phần hoặc cả bông.
Rầy nâu còn có tác hại chủ yếu là truyền lan các loại virut dẫn đến bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá lúa. Bệnh này làm cho lá chuyển màu vàng và cây không phát triển được gây thiệt hại nghiêm trọng.
Biện pháp phòng trừ rầy nâu hại lúa
-
Biện pháp canh tác
Sử dụng giống khỏe, kháng rầy.
Vệ sinh đồng ruộng, dọn sạch lúa chét và cỏ quanh ruộng và ven bờ.
Không gieo sạ quá dày, chỉ nên sạ từ 100-120 kg giống/ha (hoặc 70-80kg, nếu sạ hàng).
Gieo sạ đồng loạt và tập trung trên từng cánh đồng.
Bón phân cân đối hợp lý giữa phân đạm, kali và phân lân.
Làm cỏ, tỉa, dặm kịp thời để ruộng thông thoáng, hạn chế nơi trú ngụ của rầy.
Thường xuyên theo dõi, kiểm tra đồng ruộng, theo dõi mật độ rầy nâu để kịp thời xử lý.
Không trồng lúa liên tục trong năm, thời gian cách ly giữa hai vụ ít nhất 20 – 30 ngày.
Luôn duy trì mực nước thích hợp để hạn chế rầy nâu chích hút thân cây lúa.
-
Biện pháp sinh học
Sử dụng thiên địch là các loài nhện Pardosa pseudoannulata và Araneus inustus.
-
Biện pháp hóa học
- Giai đoạn lúa đầu vụ
Nếu ruộng đa số là rầy nhỏ tuổi, rầy non mới nở có thể dùng thuốc trừ rầy như Butyl 10WP (pha 20gram/bình 8 lít), Butyl 40WDG (pha 4gram thuốc/bình 8 lít), hoặc Butyl 400SC (pha 4ml thuốc cho bình 8 lít).
Nếu chủ yếu là Rầy trưởng thành hoặc có cả rầy non thì dùng Bascide 50EC, pha 20-30ml/bình 8 lít (hoặc hỗn hợp Butyl với Bascide) rồi phun 5-6 bình/công ruộng.
- Giai đoạn lúa phát triển
Nếu ruộng đa số là rầy trưởng thành hoặc có cả rầy trưởng thành và rầy non, thì dùng Dragon 585EC với liều lượng 15-20ml với bình 8 lít nước, rồi xịt 4-5 bình/ruộng.
Hoặc có thể pha thêm vào mỗi bình xịt 25-30ml dầu khoáng SK-Enspray 99EC để tăng hiệu quả trừ rầy.
Ngoài ra, có thể dùng Bascide 50EC, pha 20-30ml/bình 8 lít, phun 5-6 bình/ruộng hoặc Mipcide 50WP, pha 20gram/bình 8 lít, phun 4-5 bình/ruộng.
Giai đoạn sau khi lúa trổ
Mật độ rầy cao, gồm cả rầy non và rầy trưởng thành nên dùng Actara 25WDG pha 1g/bình 8 lít, phun 25-80g/ha, Amira 25WDG pha 1 gói 1g vào bình 8 lít nước.
Chúng tôi mong rằng qua bài viết này bà con nông dân sẽ hiểu thêm về bệnh rầy nâu hại lúa và cách phòng trừ. Cảm ơn bà con đã quan tâm theo dõi bài viết!
